Działania organów ścigania w związku z przemocą w rodzinie

POLICJA

W przypadku zaistnienia przemocy domowej bardzo ważne jest każdorazowe wzywanie policji, najlepiej w trakcie zdarzenia lub zaraz po nim. Przemoc w rodzinie jest przestępstwem i policja ma obowiązek interweniować. Kiedy doświadczasz przemocy:

• zadzwoń na policję (może to zrobić również każda inna osoba, która wie, że jej doświadczasz);
• gdy przyjedzie policja, osoba pokrzywdzona, która wezwała policję ma prawo:

–  zapisać numery służbowe interweniujących policjantów i ich nazwiska (poproś o legitymację służbową by spisać dane funkcjonariuszy),

–  żądać by sprawcę zabrała policja, pod warunkiem, że jest agresywny (w przypadku gdy osoba pokrzywdzona czuje się zagrożona, boi się o swoje zdrowie lub życie – można domagać się by policja zatrzymała sprawcę na 48 godzin, lub gdy jest pijany na izbę wytrzeźwień),

– żądać wypełnienia tzw. niebieskiej karty (formularz, który mają obowiązek spisać policjanci w przypadku przemocy domowej, część B formularza powinni zostawić pokrzywdzonemu),

–  zgłosić interweniujących policjantów na świadków w sprawie sądowej.

Jeśli policjanci odmawiają pomocy przypomnij im, że przemoc w rodzinie jest przestępstwem.

W przypadku bezczynności policjantów masz prawo złożyć na nich skargę do przełożonego.

Policja może zatrzymać sprawcę przemocy domowej również w przypadku popełnienia przez niego czynu zabronionego lub w sytuacji, gdy jego zachowanie stwarza zagrożenie dla życia i zdrowia innych osób (art.15 ust. 1 pkt. 3 ustawy o Policji, art. 244 § 1 Kodeksu Postępowania Karnego).

JEDNE Z PODSTAWOWYCH ZADAŃ POLICJI TO MIĘDZY INNYMI:

• Ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra,
• Inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami pozarządowymi.
• Wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców.

CO POWINNI ZROBIĆ POLICJANCI PODCZAS POWZIĘCIA INFORMACJI O PRZEMOCY DOMOWEJ?

• podjąć interwencję na miejscu zdarzenia, w sposób zapewniający bezpieczeństwo,
• sporządzić dokładny opis zdarzenia (spisać z obserwacji notatkę urzędową),
• spisać „niebieską kartę” na miejscu zdarzenia
• zatrzymać sprawców przemocy domowej stwarzających zagrożenie dla życia bądź zdrowia ofiar, a także mienia,
• wszcząć postępowanie przygotowawcze (pod nadzorem prokuratora) w przypadku złożenia zawiadomienia o przestępstwie  lub stwierdzenia popełnienia przestępstwa. Policjant może przyjąć zawiadomienie o przestępstwie kiedy wzywasz go na miejsce interwencji, bądź poprosi o zgłoszenie się do odpowiedniej jednostki policji,
• zabezpieczyć wszelkie dowody popełnienia przestępstwa na miejscu zdarzenia,
• podjąć działania prewencyjne wobec sprawcy przemocy,
• udzielić informację ofiarom przemocy o możliwości uzyskania pomocy.

CO POWINNO SIĘ ROBIĆ KIEDY DOŚWIADCZA SIĘ PRZEMOCY?

Przede wszystkim zbieraj dowody  po każdym akcie przemocy.  To bardzo ważne dla późniejszego odtworzenia zdarzeń podczas składania zawiadomienia o przestępstwie.

• Notuj daty i przebieg zdarzeń, spisuj nazwiska świadków zdarzenia (choćby nawet sąsiadów, którzy słyszą lub widzą awantury)
• Zabezpieczaj dowody rzeczowe (schowaj jej w miejscu, gdzie sprawca ich nie odnajdzie). Dowodami mogą być podarte ubrania ze śladami krwi, zniszczone przedmioty. Bardzo ważnym dowodem rzeczowym jest obdukcja lekarska – idź do przychodni lekarskiej i poproszenie o wykonanie obdukcji przez uprawnionego do tego lekarza, a jeśli takowego nie ma – poproś o obejrzenie obrażeń przez innego lekarza i opisanie ich w karcie.  Kiedy wezwiesz policję możesz domagać się zabezpieczenia tych dowodów.
• Jeśli masz taką możliwość – wykonuj zdjęcia obrażeń i niszczonych przez sprawcę przedmiotów w domu. Bardzo ważne jest, by mieć wówczas świadka, która potwierdzi, ze tego dnia tak wyglądał dom.

Pamiętaj, że konieczne jest złożenie zawiadomienia o przestępstwie, gdzie zostanie opisanie co się wydarzyło! Zawiadomienie może złożyć każdy, kto ma informację na temat doznawanej przez Ciebie przemocy domowej.

Po złożeniu zawiadomienia o przestępstwie policja powinna wszcząć postępowanie przygotowawcze pod nadzorem prokuratora. W trakcie prowadzenia tego postępowania osobie pokrzywdzonej przysługuje szereg uprawnień. Są to między innymi:

• prawo do składania wniosków dowodowych (dowody świadczące o przemocy, które były zbierane przez Ciebie, lub mogą je zabezpieczyć policjanci. Dowodem w sprawie są również zeznania świadków –dlatego wskaż osoby, które wiedzą że przemocy doświadczasz),
• prawo do przeglądania  akt sprawy i robienia  z nich odpisów,
• prawo do składania zażalenia na postanowienie prokuratora w sprawie dowodów rzeczowych. To prokurator decyduje, które dowody uważa za istotne w danej sprawie. Jeśli nie zgadzasz się z decyzją prokuratora możesz złożyć zażalenie.
• prawo do składania  wniosku o pozwolenie na udział w czynnościach dochodzeniowych, takich jak na przykład przesłuchanie świadka (możesz wtedy dodatkowo zadawać pytania czy składać oświadczenia w sprawie).

PROKURATURA

Prowadzone przez policję postępowanie przygotowawcze nadzorowane jest przez prokuratora.

Po zakończeniu postępowania przygotowawczego akta sprawy trafiają do prokuratury. Prokurator nadzorujący sprawę decyduje co stanie się dalej:

• umorzenie sprawy (może uznać, że np. brakuje dowodów świadczących o  winie podejrzanego, lub wycofasz się ze złożonych zeznać poświadczając, że przemocy już nie doznajesz),
• warunkowe umorzenie sprawy (np.: gdy sprawa nie budzi wątpliwości, uznaje się winę sprawcy przemocy domowej, ale występują dodatkowe okoliczności przemawiające za tym, że sprawca nie zostanie skazany na karę pozbawienia wolności. Takie przypadki to między innymi:

– postawa sprawcy, który przyznał się do winy i przeprosił osobę poszkodowaną a jego zachowanie wskazuje, że nie popełni on ponownie przestępstwa

– wina i szkodliwość czynu uznane zostaną za nieznaczne (tutaj możesz nie zgodzić się z postanowieniem prokuratora i złożyć zażalenia na postanowienie o umorzeniu lub warunkowym umorzeniu postępowania),

• zawieszenie sprawy (np. gdy sprawca uciekł i nie można go zatrzymać, lub nie może on brać udział w postępowaniu ze względu na chorobę),
• przygotowanie aktu oskarżenia – po jego sporządzeniu sprawa trafia do sądu.

W trakcie postępowania przygotowawczego sąd może zdecydować, że sprawca zostanie zatrzymany w tymczasowym areszcie. Wniosek o jego zastosowanie składa do sądu prokurator. To sędzia decyduje o zasadności zastosowania tymczasowego aresztowania. Nie oznacza to jednak, że sprawca odbywa już karę pozbawienia wolności (bo o tym decyduje sędzia na rozprawie sądowej), ale jest izolowany po to, aby zapewnić  prawidłowy przebieg prowadzonego postępowania przygotowawczego.  Przesłanki tymczasowego aresztowania znajdziesz w zakładce „prawo a przemoc). Jeżeli sprawca namawia Cię do wycofania złożonego zawiadomienia o przestępstwie, nakłania Ciebie lub świadków do składania fałszywych zeznań, lub grozi że zrobi Ci krzywdę – napisz prośbę do prokuratora nadzorującego sprawę o złożenie wniosku do sądu o zastosowanie aresztu tymczasowego wobec sprawcy.

SĄD

Jeżeli sprawa trafiła już do sądu, pamiętaj, że nie oznacza to, że sprawca na pewno zostanie skazany na karę pozbawienia wolności. Sędzia zadecyduje w wydanym wyroku jaką karę poniesie sprawca przemocy domowej.  Dopóki nie ma wyroku sprawa uważa się za nie rozstrzygniętą.

W sądzie osoba pokrzywdzona może uczestniczyć w rozprawach i być na sali sądowej przez cały czas jej trwania. Jednak będąc tylko pokrzywdzonym nie masz żadnego wpływu na przebieg sprawy, natomiast aby wpływ mieć – musisz występować w roli oskarżyciela posiłkowego. Wówczas możesz aktywnie uczestniczyć w procesie i składać np. wnioski dowodowe. Aby tak się mogło stać – musisz złożyć oświadczenie o występowaniu w roli oskarżyciela posiłkowego do czasu rozpoczęcia pierwszej rozprawy sądowej – przewodu sadowego.

Sprawa karna w sądzie trwa kilka do kilkunastu miesięcy, a może trwać  dłużej. Dlatego musisz uzbroić się w cierpliwość. Często zdarza się, że pokrzywdzonym brakuje siły i wycofują się ze złożonych zeznań twierdząc, że przemocy nie doznają i jednocześnie ufając, że sprawca jednak się poprawi, tak jak obiecuje.

Decydując się na sprawę sądową najlepiej wcześniej porozmawiać z adwokatem i wyjaśnić wszystkie wątpliwości.  Nie bój się wypytywać o przysługujące Ci prawa, jakie masz obowiązki, zarówno adwokata, jak i policjanta. O  uprawnieniach, jakie masz zgodnie z obowiązującymi przepisami – zawsze możesz pytać, a policjant, czy prokurator mają obowiązek Cię o nich poinformować.

Pamiętaj, że gdy nie rozumiesz prawniczych sformułowań – masz prawo uparcie pytać o wyjaśnienie Ci ich znaczenia.

Sąd decyduje czy sprawca zostanie uznany za winnego. W takim przypadku sąd wydaje wyrok skazujący. Niemniej jednak, gdy jest to pierwsza sprawa wobec sprawcy o znęcanie się nad rodziną zazwyczaj jest to warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności, ze ściśle określonym okresem próby. Oznacza to, że skazany nie idzie do więzienia, ale podany przez sąd okres próby ma wskazać sędziemu czy nastąpiła poprawa u sprawcy czy nie. Gdy sprawca nadal znęca się nad rodziną, sąd ma obowiązek odwiesić wyrok, a sprawca zostaje osadzony w zakładzie karnym. Dlatego pamiętaj, że każdy akt przemocy w trakcie warunkowego zawieszenia kary dla sprawcy – musi być przez Ciebie zgłaszany. Musisz powiadomić sąd, prokuraturę lub kuratora sądowego, że sprawca wciąż stosuje przemoc.

Sąd może również w wyroku nałożyć na skazanego określone zobowiązania, np.:

• podjęcia pracy
• poddania się leczeniu odwykowemu, lub innym terapiom
• płacenia alimentów

Jeśli sprawca nie wywiązuje się z nałożonych na niego zobowiązań – oznacza to, że narusza warunki zawieszenia kary. Należy natychmiast powiadomić o tym sąd, który może zarządzić wykonanie kary, a sprawca zostanie wówczas osadzony w zakładzie karnym.

zdjęcie: http://www.sxc.hu