Aktualności projektowe

Publikacja  została poświęcona konferencji naukowej pt. „Innowacja w edukacji jako model kontraktowania szkół podstawowych zagrożonych likwidacją”, która odbyła się w dniach 6-8 września 2015r. w Krakowie. Przedsięwzięcie zostało zorganizowane w ramach działań włączających do głownego nurtu polityki przez Fundację Tarcza z Nowego Sącza i Instytut Turystyki Sp. z o.o. w Krakowie w ramach projektu pn. „PL Opracowanie i upowszechnienie innowacyjnego modelu kontraktowania przez gminy usług społecznych w zakresie edukacji podstawowej”, numer projektu POKL.05.04.02-00-D68/11-00. Celem działania włączającego do głównego nurtu polityki było  zainteresowanie i wdrożenie  do możliwie najpowszechniejszego praktycznego zastosowania modelu kontraktowania usług społecznych przez JST w zakresie edukacji podstawowej. Trzy konferencyjne dni obfitowały w bogaty program merytoryczny z udziałem wielu znamienitych ekspertów- praktyków z zakresu m.in.:

– narzędzi badających efektywność społeczną i ekonomiczną,
– kontraktowania usług,
– zarządzania,
– strategii,
–  dotacji,
– prawa pracy.

W publikacji znajdują się komentarze do wystąpień, zdjęcia z konferencji i wystąpienia uczestników. Lektura zebranego materiału to okazja unikatowa do prześledzenia procesu przekazywania szkół w trybie art.5 ust.5g ustawy o systemie oświaty z 2009 r. Mamy świadomość, że zaprezentowane w tej publikacji tematy są tylko niewielką częścią procesu ratowania małych szkół przed likwidacją, ale wyrażamy również nadzieję, że będą pewnym wkładem do tej wiedzy, która nie jest pełna w tym zakresie. Eksperci odnosząc się do własnych doświadczeń, omawiając zagadnienia starali się  wyczerpująco i obszernie odpowiadać na  pytania.

„Działania na rzecz promocji przekształceń małych szkół” przedstawił prof. nadzw. dr hab. Andrzej Misiołek z Komisji Nauki, Edukacji i Sportu Senatu RP.W swoim wystąpieniu mówił  o powierzaniu przez gminy prowadzenia szkół lokalnym organizacjom pozarządowym. W wielu przypadkach takie przekazanie może być skuteczną metodą ratowania małych szkół przed likwidacją. Doświadczenia zebrane przez Fundację Tarcza  i Instytut  Turystyki  Sp. Z O.O. w Krakowie  stanowi znaczący wkład  w rozwój i szerzenie wiedzy na temat procesu przekazywania małych szkół w trybie art. 5 ust. 5g ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty.

 Bardzo duże zainteresowanie uczestników wywołało wystąpienie pani Beaty Pawłowskiej, radcy ministra edukacji na temat: „Przekazywanie małych szkół  w trybie art. 5 ust. 5g  ustawy o systemie oświaty”. W wystąpieniu tym była informacja o pierwszych szkołach, które  przekazano już w  roku 2009 i  były to szkoły na lubelszczyźnie:

– Szkoła Podstawowa w Ciechankach Łęczyńskich,
-Szkoła Podstawowa w Zofiówce,
-Szkoła Podstawowa w Żulicach.

Przypomniana została definicja „Małej szkoły” jako szkoły, w której uczy się nie więcej niż 70 uczniów.  Szkół takich w  roku szkolnym 2014/2015   było 6934, a do września 2014 r. samorządy przekazały:

-229 szkół podstawowych (w tym 7 z oddziałami przedszkolnymi)
-9 gimnazjów
-19 przedszkoli
-5 punktów przedszkolnych

Do argumentów stanowiących o tym dlaczego małe szkoły są ważne zaliczono:

• bliżej dzieci – lepsza dostępność, łatwiejszy kontakt z rodzicami
• brak potrzeby dowożenia dzieci – zajęcia dodatkowe niewymuszane przez organizację dowożenia
• łatwiejsza adaptacja najmłodszych dzieci do szkolnych warunków
• większe możliwości dostosowania metod i form pracy do indywidualnych potrzeb uczniów
• możliwość organizacji opieki przedszkolnej, szczególnie 3 i 4-latków, nie ograniczona trudnością rodziców w dowożeniu dzieci
• lepszy dostęp do edukacji dla niepełnosprawnych mieszkańców wsi
• integracja społeczność lokalnej – pełnią rolę centrów kultury (często łączą funkcje biblioteki, przedszkola, uniwersytetu trzeciego wieku)

Jako zalety wprowadzenia „ art. 5 ust. 5g”  zostały wymienione:

• ciągłość funkcjonowania szkoły (brak procedury likwidacyjnej)
• uczniowie uczą się nadal w „swojej” szkole
• pewność zatrudnienia nauczycieli
• przekazana szkoła jest publiczna (bezpłatna)
• przekazana szkoła może mieć obwód

Tematem wystąpienia  dra Marcina Poręby (eksperta Fundacji Tarcza) były:

„Narzędzia badające efektywność społeczną i ekonomiczną zmiany formy realizacji  usług społecznych – edukacji podstawowej – na formę ich kontraktowania”[2], które są integralną częścią  podręcznika dla gminy (JST): „Procedury, aktywizacja lokalnej społeczności i współpraca z NGO”. W wystąpieniu tym została omówiona efektywność społeczna i ekonomiczna oraz  przedstawione zostały dwa kalkulatory
i dwa kwestionariusze:

– kalkulator – narzędzie oceny ekonomicznej (NOE),
– kalkulator – narzędzie oceny społecznej (NOSp),
– kwestionariusz ankiety dla członków rady gminy/miasta,
– kwestionariusz ankiety dla lokalnej społeczności.

Dr Poręba omawiając definicję efektywności społecznej wskazał i omówił  obszary podlegające badaniu z 4 perspektyw tj.

• adekwatności usługi,
• skuteczności usługi w zakresie jej aktualności,
• zadowolenia z  realizacji usługi,
• podmiotowości świadczonej usługi.

Uzasadniając wybór narzedzia do badania „efektywności liczonej umiejętnością osiągania celów”- grupy fokusowe, wskazano na odpowiednią technikę zbierania danych w zakresie  umiejętności osiągania celów. Uzasadniano na jakiej grupie powinno być przeprowadzone badanie FGI oraz w którym momencie. Wskazano na ogromne znaczenie badania w które angażuje się czynnik decyzyjny( rada gminy), wskazano  korzyści społeczne takiego zaangażowania, omówiono synergie, która powoduje zwiększenie dynamiki działań oraz korzyści z tego wynikające. Efektywność mierzona jest wynikami badania fokusowego ukierunkowanymi na stworzenie i operacjonalizację planu działania zmiany formy realizacji usługi społecznej – edukacji podstawowej – na formę jej kontraktowania. Ekspert odniósł się również do drugiego podręcznika adresowanego do organizacji pozarządowych (NGO) pt. „Jak prowadzić szkołę?” wskazując w nim m.in. opisane doświadczenia zebrane w trakcie realizacji projektu.

Duże zainteresowanie, zwłaszcza przedstawicieli organizacji pozarządowych, wzbudziły przedstawione i omowione przez mec. Lucynę Gąsiorowską tematy:

– ” Dotacje oświatowe – udzielanie, rozliczanie i kontrola ich wykorzystania w praktyce placówek oświatowych przejętych przez organizacje pozarządowe oraz postulaty de lege ferenda”,

– „Odpowiedzialność dyrektora przejętej szkoły oraz jej organu prowadzacego za niezgodne z zasadami wydatkowaniei rozliczanie dotacji oświatowych”.

W wystąpieniu tym była mowa m.in. o ustawie  o systemie oświaty w której określone mamy kompetencje organów stanowiących jednostki samorządu terytorialnego w zakresie trybu udzielania i rozliczania dotacji. Na podstawie umowy następuje zlecenie zadania i udzielenie dotacji . Rozmawiano o sposobie rozliczania i sposobie kontroli zadania, które określa organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego w drodze uchwały, zapewniając jawność postępowania.

Pani Iwona Kamieńska w swoim wystąpienie omawiała  psychospołeczne determinanty procesu kontraktowania zadań  z zakresu edukacji podstawowej na rzecz trzeciego sektora. Przedstawione zostały przyczyny sukcesów i porażek realizacji procesu uspołeczniania. Mówiona jak ważna jest synergia  samorządu i organizacji pozarządowej. Przykład szkoły podstawowej w Sarbicach uznany został przez uczestników konferencji jako wzorcowy takiej współpracy, a dyrektor szkoły pani Dorota Granos to niekwestionowana liderka w organizacji, która potrafi mobilizować innych i siebie do skutecznego działania. Pani dyrektor Granos posiada umiejętności wyznaczania priorytetów i tworzenia wizji przyszłości, promuje pozytywne zmiany w organizacji i  potrafi umiejętnie rozwiązywać problemy.

Radca prawny pani Renata Franczak- Bodziony  w swoim wystąpieniu pt.  „Procedura informacyjna pracowników szkoły w procesie przejęcia szkoły w trybie art. 5 ust. 5g ustawy o systemie oświaty” omówiła m.in.:

– aspekty prawno- pracownicze na etapie procedury informacyjnej realizowanej przez jednostkę samorządu terytorialnego,
– aspekty prawno- pracownicze na etapie procedury informacyjnej realizowanej przez osobę fizyczną lub prawną nie będącą jednostką samorządu terytorialnego,

– „zwrotną procedurę przekazania”.

W trakcie dyskusji rozmawiano m.in. o tym czy szkoły przekazane stowarzyszeniu/fundacji mają obowiązek tworzenia funduszu socjalnego, procedurze zawiadamiania o nowych warunkach pracy i płacy, rozwiązaniu  stosunku pracy z nauczycielem, który złożył pisemne oświadczenie o odmowie przejścia do szkoły prowadzonej przez stowarzyszenie/ fundację.

Szkoła jako jednostka sektora finansów publicznych była tematem wystąpienia pana Janusza Kota. Dwadzieścia pięć lat funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce i powierzenie samorządowi zadań z zakresu oświaty,  odnowa i rozwój materialnej bazy polskiej edukacji,  proces zarządzania szkołami i egzekwowania ich poziomu, powierzenia prowadzenia szkoły  przez podmiot niepubliczny jako szkoły publicznej, zostały w sposób interesujący przedstawione przez eksperta, który uzasadniał swoje stanowisko w tych obszarach wiedzy.

 Bardzo nas ucieszyła ożywiona dyskusja, jaka się wywiązała  pomiędzy kuratorami, a  wójtem gminy Hanna  panią Grażyną Kowalik, która przedstawiła swoją koncepcje przekazania wszystkich szkół w gminie Hanna do organizacji pozarządowych i to szczegóły tego procesu,  wzbudziły największe emocje. Koncepcja ta różniła się w sposób istotny z modelem opracowanym w ramach projektu numer POKL.05.04.02-00-D68/11-00, nie mniej jednak warto było poznać również inne rozwiązania wprowadzane przez samorządy, w tym samorząd gminy Hanna. Aktywny udział w wydarzeniu  kuratorów, wzbogacił wiedzę  na temat  doświadczeń w trakcie przekazywania małych szkół do organizacji pozarządowych i z całą pewnością, pozytywnie wpłynął na jakość konferencji.  Argumenty i stan prawny towarzyszył cały czas dyskusji. Dzięki takiemu zaangażowaniu można było poznać zdanie róznych stron procesu przekazywania. Pani wójt mówiła m.in. o rosnących z roku na rok wydatkach na oświatę, niżu demograficznym, dochodach własnych które nie pokrywały wydatków bieżących.

Poniżej wybrane slajdy z prezentacji pani wójt Kowalik.

 Mecenas Krzysztof Ledniowski   w swoim wystąpieniu pt.  „Zagadnienia organizacyjne i statutowe przekazania prowadzenia szkoły podstawowej organizacji pozarządowej – problemy praktyczne” zwrócił m.in. uwagę na kompetencję organów organizacji pozarządowych, dopuszczalności zmian statutu i konsekwencje błędów.

W kuluarach bardzo obleganymi  byli m.in. dr Tomasz Kozłowski z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz dr Tadeusz Mędzelowski – politolog, dziennikarz i badacz obyczajów. Dr Tomasz Kozłowski mówił o zrozumieniu wykładania prawa jako komunikacji  i poszerzaniu się zakresu prawniczych dyskusji  o jego interpretacji. Dr Tadeusz Mędzelowski odnosił się do roli  wspólnoty samorządowej w procesie ratowania małych szkół przed likwidacją oraz zwrócił uwagę na to jaka powinna być jakość realizacji zadań  przekazanych  w procesie kontraktowania.

Spotkanie stanowiło okazję nie tylko do przedstawienia wyników projektu ale również do wzajemnego poznania, wymiany doświadczeń i nawiązania współpracy pomiędzy uczestnikami konferencji. Pomiędzy uczestnikami zawarto porozumienia, których celem jest m.in. wspieranie lokalnych społeczności z  obszarów wiejskich oraz ich rozwój.

Bardzo dziękujemy prof. nadzw. dr hab. Andrzejowi  Misiołkowi, a także radcy ministra edukacji pani Beacie Pawłowskiej za ogromną życzliwość i zaangażowanie podczas konferencji. Jesteśmy  wdzięczni kuratorom i  ekspertom   za ich serdeczność i fachową pomoc merytoryczną. Słowa podziękowania kierujemy również do wszystkich uczestników konferencji , dziękujemy wszystkim osobom wspierającym nas, dzięki którym zostało to przedsięwzięcie  zrealizowane. Dziękujemy za komentarze zamieszczone na stronach internetowych i skierowane do nas. Zaszczytem i radością było to, że przyjechaliście, podzieliliście się swoją wiedzą i byliście w tak licznym gronie.

W imieniu fundacji Tarcza oraz organizatorów

Witold Bodziony

Fot. Fundacja Tarcza-konferencja Kraków

W dniach 6-8 września 2015r. w Krakowie odbyła się organizowania przez Fundację Tarcza i Instytut Turystyki Sp. z o.o. konferencja naukowa pt. „Innowacja w edukacji jako model kontraktowania szkół podstawowych zagrożonych likwidacją”. Konferencja była realizowana w ramach projektu pn. „PL Opracowanie i upowszechnienie innowacyjnego modelu kontraktowania przez gminy usług społecznych w zakresie edukacji podstawowej”, numer proj. POKL.05.04.02-00-D68/11-00. Trzy konferencyjne dni obfitowały w bogaty program merytoryczny z udziałem wielu znamienitych ekspertów oraz praktyków z zakresu: narzędzi badających efektywność społeczną i ekonomiczną, kontraktowania usług, zarządzania, strategii, dotacji, prawa pracy. Największą wartością konferencji byli jej wszyscy uczestnicy, przedstawiciele Ministerstwa Edukacji Narodowej, kierownictwa kuratoriów, burmistrzowie, wójtowie, władze organizacji pozarządowych prowadzących szkoły, dyrektorzy szkół przejętych przez organizacje pozarządowe, adwokaci, radcy prawni, psychologowie, przedstawiciele mediów i eksperci od pozyskiwania środków zewnętrznych.

Eksperci odnosząc się do własnych doświadczeń, omawiając zagadnienia starali się wyczerpująco i obszernie odpowiadać na pytania. Działania na rzecz promocji przekształceń małych szkół przedstawił dr hab. Andrzej Misiołek z Komisji Nauki, Edukacji i Sportu Senatu RP. Bardzo duże zainteresowanie uczestników wzbudziło wystąpienie pani Beaty Pawłowskiej, radcy ministra edukacji. W wystąpieniu tym pani radca m.in. argumentowała dlaczego małe szkoły są ważne, mówiła o zaletach wprowadzenia art.5 ust.5 g ustawy o systemie oświaty oraz nadzorze pedagogicznym. Pan dr Marcin Poręba omówił ” Narzędzia badające efektywność społeczną i ekonomiczną zmiany formy realizacji usług społecznych – edukacji podstawowej – na formę ich kontraktowania”. Duże zainteresowanie i emocje, zwłaszcza grona organizacji pozarządowych, wzbudził przedstawiony przez mec. Lucynę Gąsiorowską temat ” Dotacje oświatowe – udzielanie, rozliczanie i kontrola ich wykorzystania w praktyce placówek oświatowych przejętych przez organizacje pozarządowe oraz postulaty de lege ferenda”. Pani Iwona Kamieńska w swoim wystąpienie omawiała psychospołeczne determinanty procesu kontraktowania zadań z zakresu edukacji podstawowej na rzecz trzeciego sektora. Przedstawiła przyczyny sukcesów i porażek realizacji procesu uspołeczniania. Szkoła jako jednostka sektora finansów publicznych był tematem wystąpienia pana Janusza Kota, który odniósł się również do edukacyjnej wartości dodanej. Bardzo ożywiona dyskusja wystąpiła pomiędzy kuratorami, a wójtem gminy Hanna panią Grażyną Kowalik, który przedstawiła swoją koncepcje przekazania wszystkich szkół w gminie Hanna do organizacji pozarządowych i to szczegóły tego procesu, wzbudziły największe emocje. Koncepcja ta różniła się w sposób istotny z modelem opracowanym w ramach projektu numer POKL.05.04.02-00-D68/11-00, nie mniej jednak warto było poznać również inne rozwiązania wprowadzane przez samorządy, w tym samorząd gminy Hanna. W kuluarach bardzo obleganymi byli m.in. dr Tomasz Kozłowski z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz dr Tadeusz Mędzelowski – politolog, dziennikarz i badacz obyczajów.

Spotkanie stanowiło okazję nie tylko do przedstawienia wyników projektu ale również do wzajemnego poznania, wymiany doświadczeń i nawiązania współpracy pomiędzy uczestnikami konferencji. Zawarto porozumienia, których celem jest m.in. wspieranie lokalnych społeczności z  obszarów wiejskich oraz ich rozwój.

Najmłodszym „uczestnikiem” konferencji była kilkumiesięczna Basia, która przyjechała  ze swoimi rodzicami  państwem Bogdanem i Joanną Moroń z Sitnicy. Basia przyglądała się z wielkim zainteresowaniem otaczającym ją ludziom, a swoją obecnością w kuluarach studziła emocje i powodowała uśmiech na twarzy uczestników konferencji ścierających się w swoich poglądach.

Pragniemy podziękować wszystkim uczestnikom za aktywny  udział w konferencji. Zaszczytem i radością było to, że przyjechaliście i byliście w tak licznym gronie. Dziękujemy wszystkim  nie tylko za życzliwe opinie ale również  za wszelkie uwagi do konferencji. Dziękujemy za szczerą i konstruktywną krytykę.

                                                                                                                            W imieniu fundacji Tarcza oraz organizatorów

                                                                                                                                                          Witold Bodziony

Co sprawia, że jedna organizacja pozarządowa bardzo dobrze sobie radzi z prowadzeniem szkoły, a druga ma bardzo poważne problemy z utrzymywaniem porównywalnej placówki oświatowej ?

W jednej z miejscowości na Podkarpaciu, a dokładnie w Wólce Grodziskiej jedną z odpowiedzi na powyższe pytanie była siła tkwiąca w ludziach, których celem od wielu  lat temu było i nadal jest utrzymanie szkoły. Tej społeczności lokalnej, rodzicom dzieci, nauczycielom nie dawano nadziei na to, że będą w stanie poprowadzić szkołę, bardzo przeszkadzano. Im bardziej ludziom tym utrudniano owo zadanie, tym większa była ich determinacja i odwaga w przejęciu szkoły. Społeczność ta wybrała ze swojego grona liderów zdając sobie doskonale sprawę z tego, że to na liderach spoczywa obowiązek kreowania lepszej przyszłości poprzez przyciągające wizje. Liderzy Stowarzyszenia Rozwoju Wsi Wólka Grodziska określili dla siebie priorytety takie jak: wzięcie odpowiedzialności za organizacje, bycie wiarygodnym oraz dzielenie się informacjami.

Stowarzyszenie doszło do wniosku, że szansą na osiągnięcie celu jest zaangażowanie wszystkich członków organizacji do działania na rzecz organizacji. Jedni szli na sesje rady gminy, drudzy jechali do powiatu, następna grupa szukała sojuszników. Z każdego ze spotkań sporządzano zapiski, zdjęcia, kserokopie np. uchwał rady gminy, w których bardzo szczegółowo opisywano z kim rozmawiano, kiedy i na jaki temat, oraz co załatwiano albo co nie udało się załatwić i dlaczego. Cały ten materiał jest zgromadzony w kronice stowarzyszenia. Wszystkie sprawy omawiano na spotkaniach stowarzyszenia, które niejednokrotnie z braku możliwości lokalowych obywało się w domach prywatnych i to w tych właśnie miejscach odbywały się najbardziej efektywne spotkania. Podczas spotkań członkowie stowarzyszenia nabierali kolejnych doświadczeń, co doprowadziło do wypracowania strategii działania organizacji. Sukces tego stowarzyszenia poza siłą, która tkwi w ludziach zaangażowanych  w ich wspólny problem, to również jasno postawiony cel i plan działania. To liderzy tego stowarzyszenia doprowadzili do tak dużego zaangażowania się tak dużej grupy mieszkańców, uwolnili z nich potencjał, który pozwolił na kształtowanie wizji.

Bardzo ważną rolę przy kreowaniu wizji szkoły odegrali prezesi stowarzyszenia którzy wiedzieli, że przy kreowaniu wizji przyszłości musi być skonkretyzowanie obrazu w sposób zrozumiały dla wszystkich. Byli świadomi, że wizja którą tworzą, będzie współgrać z nadzieją i wyobrażeniami mieszkańców Wólki Grodziskiej. Wiedzieli również, że jeżeli przedstawią porywającą wizje przyszłości, to zostanie wyzwolony wśród ludzi taki potencjał, który pozwoli pokonać wszystkie przeszkody.

Wyzwolony przez nich potencjał pozwolił im wszystkim patrzeć optymistycznie na przyszłość, pozwolił na utożsamianie się z tą przyszłością. Liderzy tego stowarzyszenia spowodowali, że mieszkańcy uwierzyli, iż przedstawiony plan nie może być zrealizowany bez ich udziału. Mieszkańcy dowiedzieli się gdzie jest ich miejsce, została nakreślona strategia i każdy członek stowarzyszenia mógł jasno zobaczyć swoje miejsce. Prezesi rozumieli, że kreowana przez nich porywająca przyszłość, musi być akceptowana przez całe stowarzyszenie. Dlatego też tworzenie planów i strategii działań odbywało się na zasadzie współtworzenia. Władze stowarzyszenia pokazały sens obiecującej perspektywy, pokazały wspólną drogę do celu jakim było przejęcie i prowadzenie szkoły. Postawiony cel, przejęcie szkoły i prowadzenie przez stowarzyszenie został osiągnięty. Szkoła w Wólce Grodziskiej, prowadzona przez Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Wólka Grodziska stanowi bardzo pozytywny przykład, że wyzwolenie potencjału tkwiącego w lokalnej społeczności doprowadza do sukcesu. Sukcesu m.in budowy nowej szkoły z infrastrukturą, osiągniętego w ostatnim czasie dzięki ogromnemu wsparciu władz gminy.